Tekstil Bilgi Paylaşım Formu!..

RİNG (BİLEZİKLİ) İPLİK EĞİRME RİNG EĞİRME SİSTEMİ

            Ring , yani bilezik ve kopça yardımıyla eğirme, 20 Kasım 1828 tarihinde  John Thorp tarafından  keşfedilip Birleşik Amerika’da  patenti alınmıştır. Pamuk iplikçiliğinde senelerce kullanılmış olmasına rağmen  İngiliz sistemi eğirme de ancak 1930 dan sonra tatbik edilmeye başlanmıştır. Buna mukabil  Avrupalı imalatçılarca Fransız sistemiyle bundan 20 sene evvel  1910 larda kullanılmaya başlanmıştır.

            Taranmış yün iplikçiliğinde  yün eğirmeye ait ilk çalışmalar Amerika’da  Whitin Machine Works Whitinsville firmasınca yapılmıştır. Whitin ring eğirme makineleri Bradford sisteminde Fransız sisteminden daha hızlıdır. Şimdiki durumda bütün  kamgarn iplik fabrikalarının ring kullandığı söylenebilir. Bunlarla 3 inch çapında, 11 inch boyunda ve  350 gramlık masuralar elde etmek mümkündür.

            Ringde Nm  10-70 e kadar eğirmek mümkündür.

            Yün iplikçiliğinde ring (bilezik) iplik eğirme konusu genel olarak şu başlıklar altında incelenmiştir:

1. Ring eğirme sistemi,
2. Ring eğirme makineleri,

a)      Kamgam ring eğirme , makinesi

b)     Yarı kamgam eğirme iplik makinesi

c)      Ştrayhgarn ring eğirme makinesi,

d)     Ring eğirme makinesinde fitil besle­me,

e)      Ring eğirme makinesinde çekim terti­batı,

f)       Ring eğirme makinesinde iğler,

g)      Ring eğirme makinesinde bilezik,

h)      Ring eğirme makinesinde kopça,

i)        Ring eğirme makinesinde balonlaşma ve balon ayırıcıları (seperatör),

j)       Ring eğirme makinesinde domuz kuyruğu (iplik kılavuzu)

k)     Masura ve kops.

1.  Ring Eğirme Sistemi

Sistem olarak ring iplik eğirme makineleri yün iplikçiliğinde ve pamuk iplikçiliğinde aynıdır. Farklılık küçük istisnalar dışında sadece maki­ne elemanlarının boyutlarındadır. Yün iplikçili­ğinde, makine elemanları pamuk iplikçiliğindekine nazaran daha büyüktür. Ring iplik maki­nesinde; elyaf şerit halinde beslenir, silindirli çekim bölgesinden geçerek kopça ve bilezik yardımıyla büküm ve sarım işlemleri gerçekleştirilir.İplik çıkış silindirlerini terk ettikten son­ra, bilezik iğinin merkezi yönünde bulunan bir kopçanın içinden geçip, dönmekte olan masuraya sarılmaktadır. Ana iplik eğirme elemanı iğdir.

            Elyaf şeridi aynı anda inceltilerek bükülüp ma­suralara sarıldığı için kontinü bir sistemdir. Bü­küm ve sarım birlikte yapılır. Büküm masura­nın dönmesiyle verilir. Elyaf şeridi çekim terti­batına girer, çekim silindirleri arasından besle­nir ve istenen nihai inceliğe getirilir. İğ, masu­rayı sabit bir hızla döndürür. Ön çekim silindir­lerinin hızı istenen miktarda.bükümü ipliğe ve­recek şekilde ayarlanır. Kops bileziğin etrafın­da serbestçe kayar. Kopça çekişinin oluşturdu­ğu gerginlik ipliğin masuraya çıktığı hızla sarılmasını sağlar.

            Verilen büküm miktarı iğ hızının (kopça hızı­nın) istihsal silindirinin çevre hızına oranına bağlıdır.

            Aşağıda ring iplik eğirmenin diğer eğirme sis­tem ve makinelerine göre avantaj ve dezavan­tajları verilmiştir.

Şekil1: Ring Eğirmenin Şeması

Ring iplik eğirmenin avantajları

Ring iplikçiliğinde, eğirmenin başlangıç nokta­sında olan ön manşondan çıkış noktasında paralelleşmiş olan elyaflar, büküm aldıkları sırada oldukça fazla bir gerilimle karşılaşmaktadırlar. Bu teknolojik olarak, büküm alma sırasında el­yafların çok iyi bir şekilde biraraya gelip birbir­lerine tutunmaları bakımından büyük avantaj getirmekte, elyaflar arasında meydana gelen yüksek sürtünme kuvvetleri çok iyi iplik muka­vemeti sağlamaktadır. Diğer yönden, iplik ko­puşları açısından bakıldığında ise dezavantaj getiren bir nokta olarak görülmektedir

            Ring iplikçiliğinde çok önemli avantajlardan biri de, elyafların eğirme sırasındaki mükem­mel uyumudur. Ring ipliğinin eğirme prosesle­rinin tümünde, elyaflar yüksek mekanik kuv­vetlerin baskısı altında çok iyi bir şekilde kon­trol edilmektedir. Çekim bölgelerinde, silindir­ler ve apronlar, tüm elyafları boylarına bağlı kalmadan, bir uyum içinde olmalarını kontrol altında tutmaktadırlar. Bu nedenle, elyaflar uyumu bozacak herhangi bir şekle girememek­te ve sonuçta mukavemeti yüksek iplik üretil­miş olmaktadır. Ring iplikçiliğinin en önemli kilit noktası burasıdır.

Orta ve uzun elyafların eğirilmelerindeki çekim sistemleri, efektif bir şekilde elyafların çekim bölgesindeki hızlarını kontrol ederler. Bu da çekim bölgesinde kontrollü olarak hızlandırılan elyaflardan belirli şartlar altında son derece uniform iplik üretilmesi olanağını sağlar.

           Çekim bölgesine verilen elyaf bandı içindeki kısa elyaflar da çekime uğrarlar. Ancak, bu el­yafların hızları efektif olarak kontrol altında tutulamamakta olup, üretimdeki elyaf bandı içinde yüzen elyaflar olarak isimlendirilirler. Bu elyafların çekim bölgesindeki, tutma nokta­ları arasındaki bölgelerdeki hız artışlarına diğer elyaflarla beraber ayak uyduramamaları iplik düzgünsüzlüğüne olumsuz etki etmektedir. Ring iplikçiliğindeki mükemmel elyaf kontrolü, bu iplikçilik sisteminin bütün elyaf tipleri için çok geniş bir numara sahasında kullanılabilmesi imkanını vermektedir. Bu nedenle ring iplik­çiliği, işletme esnekliği bakımından son derece mükemmel bir görünüm vermektedir. İplik eğirme sırasında elyafların yüksek bir gerilim altındaki uyumu ve mükemmel elyaf kontrolü, ring ipliğine mukavemet ve düzgünlük açısın­dan büyük avantaj sağlamaktadır. İplik düz-günsüzlüğü ise, ancak kısa elyaf miktarının ora­nında artma olursa düşme göstermektedir.

Ring iplik eğirmenin dezavantajları

Avantajlarının yanısıra ring iplik makinesinin birtakım dezavantajları da vardır. Bilezik kopça ve hava-iplik sürtünmesi ile kopuşlar fazla olur. Kopuk uç bağlama sorunu vardır. Kopuşlarda ve bağlamalarda zaman kaybı çok fazladır. Kopçadaki yüksek hız ipliğe zarar ve­rir. Masura kapasitesi azdır, enerji maliyeti faz­ladır.

Ring iplik eğirme işlemi toplam iplik eğirme maliyetinde yandan çok yer tutar. Dolayısıyla enerji maliyeti çok yüksektir.

2.         Ring Eğirme Makineleri

Elyaf şeridinden iplik elde edilen makinelerdir. Daha geniş şekliyle doğal veya sentetik kesikli elyaftan oluşan fitil veya elyaf bandının istenen inceliğe çekilip, büküldükten sonra elde edilen ipliğin masura veya kopsa ya da başka bir pat­rona sarıldığı makinelerdir. İplik eğirme maki­nelerinin en yaygın olanları ring (bilezikli) eğir­me makineleridir.

            Yün iplikçiliğinde kullanılan ring iplik makine­leri küçük aksesuar değişiklikleri dışında pa­muk iplikçiliğinde kullanılanların aynıdır. Şerit besleme, çekim ve sarım sistemlerinde bir takım farklılıklar vardır.

            Ring iplik makinelerinde hemen her tür iplik üretilmektedir. Pamuk, sentetik, kamgam, yarı kamgam ve ştrayhgarn iplik üretilebilir. Seyyar vargelden daha prodüktif olan bu makine, da­ha mukavemetli, ancak daha az yumuşak yün ipliği üretir.

            Çeşitli ring iplik makine konstrüksiyonları var­dır. Bunlar üretilen ipliğin kalitesi, elyaf besle­me şekli ve diğer makine konstrüksiyonlarına göre değişiklik gösterir.

Ring eğirme makineleri genel olarak şu başlık­lar altında incelenmiştir:

a)      Kamgam ring eğirme makinesi,

b)     Yarı kamgam ring eğirme makinesi,

c)      Ştrayhgarn ring eğirme makinesi,

d)     Ring eğirme makinesinde fitil besleme,

e)      Ring eğirme makinesinde çekim tertibatı,

f)       Ring eğirme makinesinde iğler,

g)      Ring eğirme makinesinde bilezik,

h)     Ring eğirme makinesinde kopça,

i)        Ring eğirme  makinesinde  balonlaşma  ve balon ayırıcılar (seperatör),

j)       Ring eğirme makinesinde domuz kuyruğu(iplik kılavuzu),

k)     Masura ve kops.

2.A.     Kamgarn Ring Eğirme Makine­si

            Yün iplikçilik sisteminde uzun elyaflarla çalış­mak söz konusudur. Uzun elyafların inceltilme-sinde yeni çekilmesinde ekartman mesafesi (ön ve arka çekim silindirlerinin elyafı tutma notalar arasındaki uzunluk) daha uzundur. Kamgarn iplikçiliğinde kullanılan ring iplik makine­si klasik ring iplik makinesiyle genel sistem prensibi olarak aynıdır. Fitil beslenir, çekim si­lindirlerinde inceltilir, büküm verilir ve kopslara sarılır.

Kamgam ring iplik makinesinde kaliteli, ince homojen yapılı, pürüzsüz yüzeyli iplikler üreti­lebilir.

2.B.     Yarı  Kamgarn  Ring  Eğirme Makinesi

            Yarı kamgam iplikler; kamgam iplikler kadar pürüzsüz, düzgün, parlak değildir. Genel ola­rak işlem akışı kamgarndaki gibidir. Sadece ta­rama işlemi yoktur. Özellikle yün tipi yapay el­yafların eğrilmesinde çok kullanılır. Ştrayhgarnda olduğu gibi özel bir yumak beslemeli sistem yoktur. Yarı kamgam ring iplik makine­sine fitil ve bant besleme yapılır. Daha kısa el­yafların de kullanıldığı gözönünde bulunduru­larak çekim sistemleri, ekartman mesafeleri bu doğrultuda düzenlenir.

            Fitil beslemeli yarı kamgam ring iplik makine­si, kamgam iplikçilikte kullanılan makineye benzer. Çok bariz fark olmamakla beraber ekartman mesafesinin daha kısa oluşu (çekim silindirlerinin yakınlığı), elde edilen ipliğin kamgam ipliklere göre daha kaba olması dola­yısıyla sarım tertibatının daha büyük oluşu gibi birtakım farklar vardır.

            Yarı kamgam ring iplik makinesinde bant bes­lemeliye örnek olarak Fransız NCS firmasının' ürettiği ring iplik makineleri verilebilir. Bu ma­kinelerde Nm l'den Nm 24'e kadar iplikler üretilmektedir. Bu makineden bazılarını örnek olması münasebetiyle incelemekte yarar vardır. Ring iplik makinesi CF 32 Nm 10 ila 24 arası dokuma halı, döşeme, triko ve örgü iplikleri üretimi için uygundur Aşağıdaki teknik niteliklere sahiptir:

• 75 mm'lik bilezik çapı.
• 105 mm'lik ekartman.
• 350 mm boyda masura.
• Yüksek kalite.
• 10500 devir/dak'ya ulaşan hız. Tek veya bağımsız çift taraflı modelleri vardır

İki kademeli yüksek çekme imkanı veren çekim bölgesi ile donatılan ring iplik makineleri de vardır. Yüksek performanslı ve yüksek randı­manlı olan Cf 32 makinesi aşağıdaki eleman­larla teçhiz edilebilir.

a)      Çok iyi incelenmiş otomatik takım değiştir­me tertibatı.

b)     Direk bağlantılı otomatik bobin besleme.

c)      Özel bir veri kaydedici cihaz.

Ring iplik makinesi CF 43 Nm 3 ile 14 arası triko, halı, döşeme ve dekorasyon iplikleri için kullanılmaktadır

Teknik nitelikleri:

• Bilezik çapı: 94 mm
• Ekartman : 120 mm
• Masura boyu : 400 mm
• Yüksek kaliteli taç kafa iğ (crown head)
• 9000 devir/dak gibi yüksek bir hız.

Ring iplik makinesi CF 43 makinesi aşağıdaki özelliklere sahiptir:

a)      Malzeme kayıplarını azaltan kopma bant durdurucu ile techiz edilen iki bölgeli kollu tip çekim bölgesi.

b)     Merkezi kumanda,

c)      Klasik ringlere göre iki misli iğ sayısı,

d)     Tamamen otomatik takım değiştirme,

e)      Ring ile bobin makinesi bağlantısı.

Otomatik ve yüksek performanslı teçhizatlarla donatılmış bir makine olarak aşağıdaki etkileri vardır:

a)      Randımanı arttırma,

b)     Maliyeti azaltma,

c)      İşçi maliyetini düşürme,

d)     Kaliteli iplik üretme,

e)      Bobin makinesi veriminin önemli bir oranda arttırılması,

f)       İplik kg maliyetini azaltmak.

            Tüm eğirme makinelerinin keten türünü çalı­şanları da bulunmaktadır.

Ring iplik makinesi CF 29 bilhassa tafting ipli­ği olmak üzere yarı kamgam Nm l ila 8 iplikle­rin imalatına uygundur.

Aşağıdaki özelliklere sahiptir:

a)      7500 devir/dak'ya ulaşan yüksek hızlar.

b)     Yüksek performanslı üç tip çekme bölgesi ile kullanılacak malzemeye uygun seçim imkanı

c)      Kaliteli iplik

Başlıca özellikleri şunlardır:

·         Bilezik çapı: 120 mm

·         Ekartman: 160 mm

·         Masura boyu: 600 mm

·         Taç kafalı iğler

 Şekil 2: Çift yönlü (fitil besleme- bant besleme) ring iplik makinası

a)      Bant kovası,

b)      Elyaf bandı,

c)      Band çekim bölgesi,

d)     Bantdan elde edilen iplik kopsu,

e)      Fitil bobini,

f)       Elyaf şeridi,

g)      Fitil çekim bölgesi,

h)      Fitilden elde edilen iplik kopsu,

i)        Kops sevki,

j)        Toz emme ve temizleme borusu,

k)      Hareketli toz haznesi,

l)        Şerit telefi, emme ve sevk kanalı,

Yarı kamgarn işletmesinde ring eğirme makinesi üretim tablosu

2.C.     Ştrayhgarn Ring Eğirme Makinesi

            Ştrayhgarn iplik üretilen ring iplik makinelerinde daha kaba iplikler üretilir. Yaygın olan makine  fitil yumağından besleme yapılarak iplik üretilen sistemdir. Fakat  bant beslemeli değişik makinelerde vardır.

            Ştrayhgarn iplik üretiminde taraktan direkt  fitil yumakları yapıldığı için, ring iplik makinesine bu yumaklar yerleştirilerek fitil beslemesi yapılır.

            Daha kaba iplik üretilmesi, iplik sarım tertibatında  değişiklikler gerektirmektedir. Kalın ipliğin  masurada çabuk dolması sonucunda masura değişiminden doğacak zaman kaybını  en aza indirmek için  daha büyük masuralar kullanılmıştır.

Emme Tertibatlı  - Havalı Kopuk Temizleme Sistemi : Emme tertibatı  veya  vakumlu kopuk toplama sistemi, Ştrayhgarn  iplik makinelerinde  bulunması gereken  standart tertibat haline gelmiştir. Bu sistem  kopan fitillerin  eğirme  bölgesinde  toplanmasını , verim silindirlerini  sarılmasını önlemektedir. Kopan fitil uçları  iplik yörüngesinin  uygun bir yerine yerleştirilmiş  bulunan  kısa  hava emme tüpleri vasıtasıyla içeri çekilen  hava ceryanına  kapılarak emilir ve iplik makinesinin iki tarafındaki kanallardan  makinenin bir ucunda toplanarak  filtre hücresine gider. Emilen hava  filtrelerden geçip iplikhaneye üflenir. Bu tertibat  çift iplik meydana gelmesinin,  iplik kopmalarına ,  uçuntu birikmesine  mani olur ve  iplik makinesinin temiz tutulmasını sağlar.

2.D.     Ring Eğirme Makinesinde Fitil Besleme

            Yün iplikçiliğinde yün iplik eğirme makinelerine elyaf üç şekilde beslenir. Bunlar; fitil yumağı halinde, fitil kopsu halinde ve  bant halinde.

            Kamgarn ring iplik makinelerinde fitil  kops halinde makineye beslenir.

            Yarı kamgarn  ring iplik makinelerinde  fitil kopsu beslenildiği gibi elyaf bandı da beslenir.

Ştrayhgarn  ring iplik makinelerinde fitiller  yumak halinde beslenir.

2.E.     Ring Eğirme Makinesinde Çekim Tertibatı

                Ring iplik makinesinde  şerit halindeki  elyaf topluluğunun inceltildiği kısımdır.

Çeşitli silindir ve çekim tertibatlarından oluşur:

• Besleme silindirleri,
• Çekim silindirleri (taşıyıcı silindirler),
• Manşon (baskı silindirleri) ve apron,
• Temizleme silindirleri.

Besleme silindirleri

            Materyalin iplik makinelerine girişini (beslen­mesini  sağlayan silindirlerdir. Besleme silindi­rinden  geçtikten sonra fitil artık çekim bölgesi­ne girmiştir.

 Çekim silindirleri (taşıyıcı silindirler)

Çekim bölgesinin ait bölümünde bulunan silin­dirlerdir. Çekim sırasında elyafın kontrol altın­da tutulmasını sağlamak için bazı kamgam çek­me makineleri ile bazı iplik eğirme makinelerinde, başlıca çekme silindirleri arasına yerleş­tirilmiş olan pozitif tahrikli düz metalik silindir. Bu silindir üstünde birlikte çalışan bir baskı si­lindiri ile birlikte kullanılır, işlenmekte olan el­yafın uzunluğuna göre bir, iki veya üç grup taşı­yıcı silindir kullanılabilir.

Bu silindirler  baskı silindiri ile elyafın kontrolünü ve  çekme silindirlerinin arasına yerleştirilerek  tahrik sağlayan  düz metalik yapıdaki taşıyıcı silindirlerdir. Elyaf  baskı silindiri ile taşıyıcı silindir arasından geçer.

Manşon (baskı silindirleri) ve apron

            Baskı silindirleri düzgün bir çekim için önemli­dir. Taşıyıcı tarafından sevk edilmekte olan ham maddenin üstünde duran, sürtünme ile tahrik edilen, baskı kuvveti ile yüklenmiş, pü­rüzsüz, tahtadan, sentetik kauçuk kaplı veya madenden silindirlerdir. Baskı silindirleri bazı kamgam çekme ve eğirme makinelerinde çe­kim esnasında elyafı çekmek, kontrol altında tutmak için kullanılır.

Şekil 3: Ring iplik eğirme makinelerinde çekim esnasında elyafı çekmek ve kontrol altında tutmak için kullanılan baskı silindirleri;

a) Manşonlar (baskı silindirleri),

b) Kauçuk kaplı manşon silindirler (Asteks).

Çekim tertibatlarında, çekim kayışlarına apron adı verilir. Çekim ve baskı silindirlerinin ara­sında altta ve üstte bulunur.

Temizleme silindirleri

Baskı silindirlerinin temizleme işlemini yerine getirirler. Baskı silindirlerinin verimini ve has­sasiyetini doğrudan etkilerler.

Şekil 4:  Baskı silindirlerinin temizlenmesini sağlayan, çekim işleminin hassasiyetinde ve veriminde önemli rolü olan temizleme silindirleri (Yürsan).

2.F.     Ring Eğirme Makinesinde İğler

            İğ, iplik masurasının takıldığı, masuraya dön­mesi için hareket veren, böylelikle iplik sarımı­nı da gerçekleştiren ring makinesinin en önem­li elemanıdır. Boyun ve taban kısımlarından yataklanmış şe­kilde bulunurlar. Bu şekilde 7000 de-vir/dakika'ya çıkan iğ devri (en eski tiplerde 3000 devir/dakika) rulmanlı yatakların iğlere uygulanmasıyla 25.000 devir/dakika'ya çıkarıla­bilmiştir. İğlerin daha yüksek hızlara çıkmasını, kopça ve bileziğin sürtünme mukavemeti sınır­lar.

            İğ hızı arttıkça bütün sistemin titreşimi ve ya­taklara gelen basınç artar, bunu önlemek için kendi kendini ayarlayabilen özel yataklar geliş­tirilmiştir. İğlerin diz ile komuta edilen fren tertibatı vardır. İğlerin düzgün çalışması için iğ yataklarının iyi bir şekilde yağlanması ihmal edilmemelidir

İğ hareketi iki şekilde sağlanır;

1.      Elastik prensip; makinenin herbir yüzünde 2 iğ veya 4 iğ çevrilebilir.

2.       Direkt dişlilerden gelen hareket.

            İğlere hareket genellikle iğ şeritleri ile sağlanır. Bu açıdan makine sistemi ayrılmıştır. Birkaç tamburdan alınan hareket sonsuz iğ şeridi tara­fından sisteme ait (genellikle 4 iğ) iğlere iletilir. İğler farklı büyüklükte olup, atkı ve çözgü iğleri ya da kaymalı ve rulmanlı yataklar olarak ikiye ayrılır. İğlerin tahriki için gerekli enerji mikta­rı; iğin devir sayısına, yataklama biçimine, yağ­lamaya, iğ sisteminin ağırlık ve şekline bağlıdır. İğe hareket veren ve ileten ayrıca iğe yataklık eden çeşitli tertibatlar vardır. Bunlardan başlıcaları şunlardır:

·         İğ kovanı,

·         İğ kasnağı,

·         İğ şeridi.

İğ kovanı

Sekil 8: Ring iplik makinesinde içinde iğlerin taşındığı iğ kovanı

Bir iğ ünitesinin içinde, iğin döndüğü yatakları taşıyan bölümüne iğ kovanı denir

İğ Kasnağı

            iğe hareket veren elemanlardan biridir. Bir iğ veya yalancı büküm düzeninde band, kord, ka­yış veya iple tahrik edilen kasnaktır.

İğ şeridi

            İği tahrikleyerek dönmesini sağlayan hareket ilelirn kayışıdır, iplik eğirme ve büküm makine­lerinde olduğu gibi küçük çaplı kasnaklara güç transmisyonu için tasarımlanmış olan ve nor­mal olarak genişliği 50 mm'den fazla olmayan, genellikle yüksek çözgü sıklığında dokunmuş dar kumaştır.

            Eski tip iplik makinelerinde iğ tahrikine^ kay­tanlar !;ull;- ıılırdt. Yeni makinelerde hız nede­niyle bunların yerini iğ şeritleri almıştır, iğ şe­ritlerinin genişlikleri genellikle 8-10-12 mm'dir. Her bir sonsuz iğ şeridi tamburlardan aldığı ha­reketi iğlere aktarır. Poliamid 6 veya 6.6'dan yapılmıştır. Pamuklu şeritler önemini kaybet­miştir. Şerit gerginliği, gergi kasnağı ile sağla­nır. Kaymalı yataklarda gerginlik 1000-1200 gr, rulmanlı yataklarda 600 gr. civarındadır. Şerit­lerin dikiş yerlerinde pürüz olmamalıdır.

2.G.     Ring Eğirme Makinesinde Bile­zik

            IS etrafındaki kopçanın dönüş yolunu oluştu­ran kaliteli sert çelikten yapılmış metal çem­berdir. Bilezik yüksek bir sürtünmeye maruz kalır. Baziklerin yüzeyleri kopçadan daha sert yapılmıştır. Kopçanın rantabl hareketi için tam yuvarlak olması ve yüzeyinin düzgünlüğü çok önemlidir. Tek ve çift taraflı bilezikler mevcut­tur. Çift yüzlü bileziklerin iki yüzü de kullanıla­bilir.

            Çift taraflı bileziklerde kullanılmayan tarafın paslanması sakıncası vardır. İyi bir bakım ile bi­lezik 5-6 sene dayanır. Bilezik kalınlıkları; flanş l = 3,2 mm flanş 1,5 = 3,7 mm flanş 2 = 4 - 4,1 mm'dir.

            Bilezik genişliği (iç çapı) iğ aralığına bağlı ola­rak 40-60 mm arasında değişir. Bilezikler önce­leri dökme demirden şimdi ise ağırlık nedeniy­le preslenmiş çelik saçtan yapılan bilezik seh­palarına monte edilmişlerdir.

Şekil 9:  Ring iplik makinesi, fitilden ipliğe işlem akışı ve istem elemanları;

a) Fitil bobini,

b) Fitil,

c) Çekim silindirleri,

d) İplik kılavuzu,

e) İplik,

f) Bilezik,

g) Kopça,

h) İğ,

 ı) İplik kopsu

Bilezik rayı (planga)

            Bilezikli iplik eğirine makinelerinde, bilezikle­rin monte edildiği, önceleri dökme demirden şimdi ise ağırlık nedeniyle preslenmiş çelik saç­tan yapılan sehpadır.

2.H.     Ring    Eğirme    Makinesinde Kopça

            Bilezikli (ring) iplik eğirme işleminde, ipliğin masuraya sarılırken içinden geçtiği, ipliğe ger­ginlik veren, iğle birlikte bükümü sağlayan, bi­leziğe takılı şekilde hareket eden ve hareketini iplikten alan metalik veya plastik parçadır. Kopça, bilezik üzerinde sürüklenerek hareket eder ve iğ vasıtası ile bükülen ipliği sarılmak üzere masuraya verir.

            Kopçaların çift taraflı, tek taraflı, C, N, elips, oval kopça gibi çeşitleri vardır. İyi bir kopçanın; bilezik formuna uygun olması, düzgün satıhlı olması, iyi bir malzemeden ya­pılmış olması ve uygun ağırlıkta olması istenir.

            Kopçalar ağırlıklarına göre numaralandırılmış­tır. İpliğin numarasına göre kopçalar değiştiri­lir.

2.I.    Ring Eğirme Makinesinde Balonlaşma   ve   Balon   Ayırıcıları (Seperatör)

            Balonlaşma; iplik eğirme, katlama, sarma iş­lemleri sırasında ipliğin balon rehberinin için­den dışarı çekildikleri zaman hareket halindeki ipliklerin bir eğri çizen görünüşüdür.

Kontrol edilmeyen aşırı balonlaşma  eğirmeyi bozabilir.

Şekil 10: Ring iplik eğirmede balonlaşmanın oluşumu;

a)      İplik klavuzu

b)     İplik

c)      Kopça

d)     Bilezik

e)      İplik kopsu

f)       Balonlaşma bileziği

            Yeterli iplik sarma hızı ile hareket halinde bulunan iplik, patrondan sağıldığı masurada dönerken bir balon şeklinde görülür. İpliğin sağıldığı bobin sabit olabileceği gibi  orijinal  sarılış yönünün  aksi yönde  döndürülebilir.

bobin sabit olabileceği gibi orijinal sarılış yönü­nün aksi yönde döndürülebilir. Balonun alacağı şekil aşağıda sayılan faktörlere bağlıdır:

a)      Bir patronun etrafında dönen ipliğin geçişi­ne etki eden hava direnci,

b)     Dönmekte olan ipliğe etki eden merkezkaç kuvvet,

c)              ipliğin numarası ve cinsi,

d)     İpliğin sarılma hızı,

e)      Masura uzunluğu.

Yukarıda c, d ve e şıklarında belirtilen faktörler, merkezkaç kuvvetine etki ettiklerinden balonlaşmaya indirekt etki eder. Balon ayırıcılar; iplik balonlarını birbirinden ayrı tutmaya yarayan plakalar, bilezik ve kubbe biçimindeki düzenlerdir. Ayırıcılar, esas olarak yan yana dönmekte olan iplik balonlarının bir­birlerine ve duran veya hareket etmekte olan makine aksamına çarpmasını, takılmasını önle­mek amacına yöneliktir. Bunlar, iplik balonla­rının boyutlarını belirli miktarda sınırlayıp top­layabilir ve aynı zamanda işlem esnasında iplik gerginliklerini de etkileyebilirler.

2.J.   Ring Eğirme Makinesinde Do­muz Kuyruğu (İplik Kılavuzu)

            İpliğe rehberlik yapan son eleman iplik kılavu­zu, diğer adıyla balonlaşma gözüdür. İplik kıla­vuzu iplik eğirme, katlama, sarma işlemleri sı­rasında ipliğin sarıldığı patronun ekseni ile aynı hizada ve üstünde uygun bir mesafede bulu­nan, iplik balonunun üst noktasını oluşturur.

2.K.   Masura ve Kops

Elyaf, iplik haline getirildikten sonra çeşitli ci­simlere sarılır. Üzerine iplik sarılan bütün ele­manlara iplik patronu denir. Ring iplik makinesinde eğirilen ipliğin üzerine sarıldığı iplik patronuna masura, üzerine iplik sarılmış masuraya da kops denir. Ayrıca; sade­ce iplik değil, örneğin; fitillerin sarıldığı masu­ralara kops adı verilir.

                Kopsun genellikle kağıt bir tüpten oluşan dikey delikli merkezi vardır. İplik makinelerinde ma­suranın temeli iğe geçirilmiş olan plastik veya kağıt bir tüp olabilir. Çeşitli ölçülerde ve tipler­de olabilen kopslar iplik eğirmede kumaş üre­timinde çeşitli gereksinimlerine uygun olarak üretilir. Boş masura uzunluğu pamuk iplikçili­ğinde 20-21-23-24 cm'dir. Bilezik çapına bağlı olarak boş masura ağırlığı 50-80 gr arasındadır. Yünlü sistemde boş masura uzunluğu 35-40-60 cm'dir. Kopslar kendi halinde belirli bir amaçla kullanılacak şekle sahiptir, örneğin; atkı kopsu mekik içine girecek şekildedir.

 Başlıca Ring İplik Hataları;

• Önceki
• Sonraki